Wraz z rosnącym naciskiem na transparentność i ochronę osób zgłaszających nieprawidłowości, Polska, podobnie jak inne państwa członkowskie Unii Europejskiej, wprowadza ustawę o sygnalistach. Ustawa ta wprowadza nowe obowiązki dla pracodawców w zakresie tworzenia odpowiednich kanałów zgłoszeń, które mają chronić osoby zgłaszające nieprawidłowości. Kluczowe pytanie brzmi: sygnaliści – od kiedy? W artykule omówimy, od kiedy zaczynają obowiązywać przepisy dotyczące kanałów zgłoszeń, jakie są terminy ich wdrożenia oraz kto jest zobowiązany do ich uruchomienia.
Kto to jest sygnalista?
Sygnalista to osoba, która w dobrej wierze zgłasza informacje o naruszeniach prawa, nieprawidłowościach lub działaniach mogących zaszkodzić interesowi publicznemu, które zauważyła w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych. Ochrona sygnalistów jest kluczowym elementem zapewnienia, że zgłaszane przez nich problemy będą rozpatrywane bez ryzyka odwetu ze strony pracodawców lub innych osób, których zgłoszenie mogło dotyczyć. Jednak sygnaliści – od kiedy mogą korzystać z nowych kanałów zgłoszeń?
Kanały zgłoszeń: wewnętrzne i zewnętrzne
Ustawa o sygnalistach przewiduje dwa główne typy kanałów zgłoszeń: wewnętrzny oraz zewnętrzny.
- Kanał zgłoszeń wewnętrznych – to kanał, który musi być stworzony przez organizację, aby jej pracownicy lub inne osoby związane z organizacją (np. wykonawcy, dostawcy) mogli zgłaszać nieprawidłowości wewnątrz firmy. Sygnaliści – od kiedy muszą korzystać z tego kanału? W dalszej części artykułu znajdziesz szczegóły dotyczące terminów.
- Kanał zgłoszeń zewnętrznych – to kanał zgłoszeń do organów zewnętrznych, np. odpowiednich organów państwowych, które mają kompetencje do rozpatrywania zgłoszonych nieprawidłowości.
Terminy wdrożenia kanałów zgłoszeń
Ustawa wprowadza różne terminy dla wdrożenia kanałów zgłoszeń wewnętrznych i zewnętrznych, co jest kluczowe dla organizacji, które muszą dostosować się do nowych wymogów. Sygnaliści – od kiedy będą mogli zgłaszać nieprawidłowości poprzez te kanały?
- Kanał zgłoszeń wewnętrznych: Termin na wdrożenie kanału zgłoszeń wewnętrznych jest stosunkowo krótki – pracodawcy muszą uruchomić te kanały do 24 września 2024 roku. Obowiązek ten dotyczy wszystkich podmiotów prywatnych i publicznych, które zatrudniają co najmniej 50 pracowników. Co istotne, obowiązek ten dotyczy również wszystkich firm objętych ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (AML), niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników. Firmy te, ze względu na swoją specyfikę i podwyższone ryzyko, muszą zapewnić możliwość zgłaszania nieprawidłowości już w wewnętrznych strukturach.
- Kanał zgłoszeń zewnętrznych: Uruchomienie kanału zgłoszeń zewnętrznych ma dłuższy termin – należy to zrobić do 24 grudnia 2024 roku. Za ten kanał odpowiadają organy państwowe, które będą przyjmować zgłoszenia od sygnalistów, a następnie prowadzić odpowiednie postępowania wyjaśniające. Obowiązek uruchomienia kanału zgłoszeń zewnętrznych spoczywa również na wszystkich jednostkach samorządu terytorialnego, co oznacza, że gminy, powiaty i województwa muszą zapewnić mieszkańcom możliwość zgłaszania nieprawidłowości poprzez bezpieczne i dostępne kanały.
Kto jest zobowiązany do uruchomienia kanałów?
Obowiązki związane z wdrożeniem kanałów zgłoszeń wewnętrznych i zewnętrznych spoczywają na różnych podmiotach. Sygnaliści – od kiedy mogą zgłaszać nieprawidłowości? Sprawdź, jakie są terminy:
- Kanał zgłoszeń wewnętrznych: Muszą go wdrożyć wszyscy pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników, a także podmioty objęte ustawą AML, niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników. Warto podkreślić, że w niektórych branżach, takich jak finanse czy bezpieczeństwo, obowiązek ten może dotyczyć także mniejszych podmiotów ze względu na specyfikę działalności.
- Kanał zgłoszeń zewnętrznych: Za jego uruchomienie odpowiadają organy publiczne, takie jak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), Rzecznik Praw Obywatelskich, a także inne jednostki administracyjne. Obowiązek ten obejmuje również wszystkie jednostki samorządu terytorialnego, które są zobowiązane do utworzenia odpowiednich mechanizmów zgłaszania i przetwarzania nieprawidłowości na poziomie lokalnym.
Podsumowanie
Nowa ustawa o sygnalistach wprowadza istotne zmiany w zakresie ochrony osób zgłaszających nieprawidłowości. Organizacje muszą dostosować się do nowych wymogów w odpowiednich terminach, aby spełnić obowiązki wynikające z ustawy. Sygnaliści – od kiedy mogą korzystać z nowych mechanizmów zgłaszania? Wdrożenie kanałów zgłoszeń wewnętrznych do 24 września 2024 roku oraz kanałów zgłoszeń zewnętrznych do 24 grudnia 2024 roku jest kluczowe, aby zapewnić zgodność z przepisami i ochronę sygnalistów. Dla pracodawców oznacza to konieczność stworzenia bezpiecznych i skutecznych mechanizmów, które będą chronić osoby decydujące się na zgłoszenie nieprawidłowości.
Źródła:
- Ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa (tzw. ustawa o sygnalistach)
- Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (AML)
- Przepisy prawa Unii Europejskiej dotyczące ochrony sygnalistów
- Wytyczne i interpretacje prawne dotyczące wdrożenia kanałów zgłoszeń
- Obraz autorstwa starline na Freepik
Dodaj komentarz